با توجه به اهمیت مفصل تمپورومندیبولار TMJ یا همان مفصل گیجگاهی فکی در زندگی لازم است تا اختلالات این مفصل مهم تشخیص زود و دقیق داده و درمان موثر و زود هنگام انجام شود زیرا در اثر اختلالات درازمدت این مفصل آرتروز و تغییرات تخریبی در مفصل سبب ایجاد محدودیت های شدید مفصلی خواهد شد به نحوی که شخص توانایی باز کردن دهان را نخواهد داشت فیزیوتراپی می تواند به این گونه بیماران کمک شایانی نماید.
اگر شما نیز حین جویدن غذا دچار احساس درد در یک طرف فک یا هر دو سمت فک خود می شوید، ممکن است دچار اختلالی به نام بیماری های مفصل تمپورومندیبولار یا TMD باشید. این مفصل را با نام TMJ نیز می شناسند. در طی این اختلال علائمی مانند صدا دادن فک حین باز و بسته کردن آن، احساس اسپاسم عضلات و درد فک حین جویدن غذا دیده می شوند. این علائم می توانند منجر به دشواری یا غیر ممکن شدن تکلم و تغذیه شوند.
درمان های مختلفی برای TMJ وجود دارد. درمان دارویی درد فک، ماساژ یا جراحی از جمله درمان های رایج برای رفع TMD ها هستند. یکی دیگر از راه های کاهش درد TMJ، فیزیوتراپی( PT) است. در ادامه به چگونگی عملکرد فیزیوتراپیست و PT در کاهش درد TMJ می پردازیم.
TMD چیست؟
اختلالات مفصل تمپورومندیبولار که تحت عنوان TMD نیز شناخته می شوند، باعث می شوند شما نتوانید به راحتی از فک خود استفاده کنید. علامت مهم این اختلال درد فک است که باعث محدودیت باز و بسته شدن دهان می شود. همچنین علائمی مثل ایجاد صدای فک حین خمیازه کشیدن، غذا خوردن یا حرف زدن نیز دیده شده است.
علائم TMD اغلب بدون سابقه آسیب یا ترومای قبلی فک بروز پیدا می کنند. در ابتدا درد با خوردن غذاهای سخت یا بیش از حد باز کردن فک مثل خمیازه کشیدن، ایجاد می شود ولی شدت آن نیز متوسط است.
چه اشتباهی رخ می دهد؟
اما ایراد ایجاد شده در TMJ چیست؟ چه مواردی می توانند منجر به بروز اختلالات TMD شوند؟ برخی از علل ایجاد کننده شامل موارد زیر است:
جابجایی دیسک مفصلی
اسپاسم عضلانی
پوزیشن سر به جلو
استرس
اختلالات دندانی( bruxism)
مادامی که مفصل تحت استرس قرار دارد، محدودیت حرکت و درد مفاصل ایجاد می شود. این امر می تواند منجر به ایجاد درد و التهاب در مفاصل، عضلات و لیگامان های اطراف TMJ شود.
روش های درمانی فیزیوتراپی مفصل گیجگاهی فکی TMJ
فیزیوتراپیست ممکن است از روش های مختلف برای درمان TMD استفاده کند. این درمان ها با هدف کاهش درد، التهاب، بهبود وضعیت مفصل، افزایش دامنه حرکتی و دستیابی مجدد به عملکرد طبیعی فک، انجام می گیرد. درمان شما می تواند شامل روش های مختلفی برای بازگشت عملکرد فک باشد.
استفاده از گرما یا یخ
از گرما برای کاهش اسپاسم و درد عضلات استفاده می شود؛ در مقابل آن می توان از سرما برای کاهش التهاب و درد TMD در اطراف مفصل استفاده کرد.
اولتراسوند
استفاده از اولتراسوند برای ایجاد گرما در بافت های عمقی تر و ایجاد بهبود عملکرد سلولی یکی دیگر از روش های درمانی در فیزیوتراپی است. در برخی موارد نیز برای کاهش درد TMD از این روش استفاده می شود. بر اساس مطالعات انجام شده در مجله علمی physical therapy science، استفاده ی همزمان ورزش در منزل با اولتراسوند نسبت به انجام ورزش به تنهایی، باعث کاهش بیشتر درد بیمار شده است. باید در استفاده از اولتراسوند کمی محتاط باشید زیرا در بسیاری از مطالعات که به بررسی اثربخشی اولتراسوند در فیزیوتراپی پرداخته اند مشخص شده که میزان بهبود عملکرد فک با این روش، اندک بوده است.
ماساژ
استفاده از تکنیک های ماساژ عضلات فک، گردن، شانه ها و صورت در PT، می تواند باعث کاهش درد شود. با ماساژ عضلات، میزان خونرسانی آنها بیشتر شده و ریلکس می شوند، در نتیجه عملکرد مفصل تمپورومندیبولار بهبود می یابد.
تحریک حرکت مفصل تمپورومندیبولار
یکی دیگر از روش هایی که در PT برای بهبود عملکرد فک مورد استفاده قرار داده می شود، موبیلیزاسیون مفصل است. این روش می تواند حرکت طبیعی مفصل را بهبود داده و باعث جا اندازی دیسک مفصلی در محل صحیح خود می شود. این روش ممکن است برای شما کمی آزار دهنده باشد زیرا فیزیوتراپیست ممکن است با پوشیدن دستکش، از قرار دادن انگشت خود داخل دهان و در امتداد دندان های شما استفاده کند تا مفصل فک را به حرکت در آورد.
اقدامات وضعیتی
ایستادن یا نشستن در حالی که گردن شما به جلو آمده و قوز کرده اید می تواند فشار و کشش مضاعفی را به مفصل فک وارد کند. در صورتی که فیزیوتراپ اطمینان حاصل کند که پوزیشن نامناسب شما روی درد فک تاثیر داشته است، شما را وادار به رعایت پوزیشن صحیح خواهد کرد. انجام ورزش هایی مانند Slouch و کشش عضلات کتف می تواند در حفظ کلی آگاهی محیطی شما نسبت به وضعیت بدن موثر باشد.
ورزش
یکی از مهم ترین مولفه های برنامه درمانی TMD برای فرد، انجام ورزش های مفصل فک است. فیزیوتراپیست ورزش های مشخصی را بهبود عملکرد باز و بسته شدن فک به شما توصیه می کند. ممکن است وی از یک آینه برای مشاهده ی حرکات توسط شما استفاده کند، اینگونه خواهید دید که طی انجام ورزش عضلات و فک شما در یک راستا قرار دارند. هدف این ورزش ها در TMD برگشت عملکرد طبیعی و حذف درد فک حین حرکت است. شما می توانید سوالات خود را در زمینه ی برنامه ی درمانی TMD از درمانگر خود بپرسید؛ مسلما آنها خوشحال می شوند تا تمام ابهامات شما را مرتفع ساخته و بیشترین استفاده را از PT داشته باشید.
از چه چیزهایی پرهیز کنیم؟
برخی اقدامات که تحت عنوان فعالیت های پارافانکشنال شناخته می شوند باعث وارد شدن استرس های غیر مستقیم به مفصل TMJ در افراد مبتلا به TMD می شوند. به عنوان بخشی از برنامه ی درمانی خود باید از انجام آنها خودداری کنید. این اقدامات شامل موارد زیر است:
آدامس جویدن
جویدن مداد یا خودکار
تکیه دادن فک و چانه به دست
خوردن غذاهای سخت
