مدیران و کارکنان حوزه بهداشت و درمان هر روزه با چالش تصمیمگیری اخلاقی مواجه هستند، تصمیم‌هایی که همه‌ی طرف‌های درگیر را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هدایت و مدیریت مطب و کلینیک به روش‌های اخلاق‌مدارانه، به دلایل قانونی و کاری امری ناگزیر و آگاهی از الزامات اخلاقی برای مدیریت مطب و کلینیک ضروری است.
بیماران به عنوان مصرف کنندگان خدمات بهداشتی دارای حقوقی هستند که پرستاران، پزشکان و سایر حرف بهداشتی مسؤول حفظ و صیانت از آن می باشند. از جمله میتوان مراقبت فردی، احترام به باورها، ارزشها و حق دانستن و مشارکت در تصمیم گیریهای مراقبتی را نام برد.
انسان موجودی با ابعاد جسمی، روحی و اجتماعی بوده که در دوران سلامت و بیماری دارای حقوق خاصی است. در یک نگاه مختصر حقوق بیمار به مفهوم خدماتی است که یک انسان در دوره بیماری خود استحقاق دریافت آن را دارد. این حقوق شامل حق انتخاب و تصمیمگیری، قبول درمان یا رضایت آگاهانه از درمان، حق دریافت درمان مناسب، حق حفظ اسرار پزشکی و رازداری و حق ارزش به افراد، حق احترام، حق اعتراض، حق محافظت و مراقبت دقیق علیرغم وضعیت مالی، سیاسی، جغرافیایی، نژادی و مذهبی است. وجود بیانیه ای در زمینه حقوق بیماران میتواند نقش بسزایی در ارتقای موقعیت بیماران و کیفیت خدمات بهداشتی ـ درمانی ایجاد کند.
نقش مدیریت مطب در حفظ حقوق بیمار
با آگاه شدن بیماران از حقوق قانونی خود در مراکز درمانی و مطرح شدن خواسته ها و توقعات آنان، باید همه کسانی که به نوعی درگیر ارائه مراقبت به بیماران هستند نیز از ضوابط و مقررات مربوط به حقوق بیماران آگاه باشند تا بتوانند در جهت تحقق این خواسته ها و توقعات، همچنین ارائه مراقبت بهتر و با کیفیت زیاد همراه با عزت و احترام به بیماران گام بردارند. در این میان، آگاهی مدیریت مطب و کلینیک از جهات زیادی اهمیت دارد:
مدیریت مطب و کلینیک به عنوان مسؤول اجرای قوانین و مقررات در مرکز درمانی، باید ضوابط و مقررات قانونی مربوط به امور بهداشتی و درمانی را به کارکنان زیرمجموعه خود ابلاغ کند و قبل از این که این مقررات را به اطلاع کارکنان برساند، باید خود، آگاهی کاملی در آن زمینه داشته باشد.
آگاهی مدیریت مطب و کلینیک سبب توانایی او در انطباق خواسته ها و توقعات بیماران با ضوابط و مقررات قانونی مربوط به حقوق بیمار میشود. ممکن است بیماران خواسته هایی داشته باشند که خارج از چارچوب حقوق قانونی آنها باشد. بنابراین، مدیر با آگاهی از حقوق بیمار میتواند در مورد برآورده شدن خواسته های آنان تصمیم گیری کند.
مباحث مربوط به کیفیت خدمات و مراقبت های درمانی، توجه به بیمار و جلب رضایت آنها از اولویتهای اصلی و مهم است. یکی از عوامل مهم رضایتمندی بیماران، توجه به خواسته ها و رعایت حقوق آنها و ارائه مراقبت توأم با احترام است که به جلب رضایت آنها منجر خواهد شد و در نهایت، مدیریت مطب و کلینیک به مهمترین هدف خود که رضایتمندی بیمار از خدمات ارائه شده است، دست خواهد یافت. بنابراین، آگاهی مدیران از حقوق بیمار باعث تدوین اهداف و برنامه هایی برای ارائه خدمات بهتر به بیماران در جهت جلب رضایت آنها خواهد شد.
حقوق بیمار باید از سوی مدیریت مطب و کلینیک رعایت شود و تا زمانی که این حقوق برای آنها ناشناخته باشد، اجرای آن نیز ممکن نخواهد بود. در برخی مطالعات انجام گرفته در این زمینه، فقدان آگاهی کارکنان و مدیریت درباره حقوق بیمار، مهمترین دلیل تعارض بین بیمار و بیمارستان ذکر شده است.
این مسأله با توجه به آگاهی روزافزون بیماران از حقوق خود باعث ایجاد چالش های عمده ای برای مدیریت مرکز درمانی خواهد شد. بنابراین ارتقای اگاهی مدیریت مطب و کلینیک در زمینه حقوق و حریم بیمار امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر میرسد.
در نتیجه احترام به حقوق بیمار باید به گونه ای در برنامه ها آموزش مدیران و کارکنان گنجانده شود. یکی از تدابیری که به رسیدن به این مهم کمک می نماید، توجه به بحث اخلاقیات و حرفه ای گری و ترویج آن در محیط درمانی می باشد. حاکمیت اخلاق حرفه ای در مرکز درمانی و بین مدیران مراکز درمانی به میزان بسیار چشمگیری سازمان را در جهت کاهش تنش ها و موفقیت در تحقق اثربخش هدف یاری نماید و سازمان را پاسخگو سازد. امروزه داشتن اخلاق حرفه ای به خصوص توجه به آن و ترویج آن در مسائل مربوط به حقوق بیمار، به عنوان یک مزیت رقابتی در بیمارستانها مطرح می باشد.
اخلاق حرفه ای، تاثیر چشمگیری بر روی فعالیتها و نتابج مرکز درمانی دارد. رعایت اصل اخلاق در مدیریت مطب و کلینیک و خصوصاً در مسائل مربوط به حقوق بیمار، رضایتمندی بیماران را افزایش داده، بهره وری را افزایش می دهد،ارتباطات را بهبود می بخشد، امنیت را افزایش و درجه ریسک را کاهش میدهد، زیرا هنگامی که اخلاقیات در سازمان حاکم است، جریان اطلاعات به راحتی تسهیل میگردد و مدیریت مطب و کلینیک قبل از ایجاد حادثه، از آن مطلع میگردد.
